Cytując Piotra Kropotkina, Anarchizm jest “bezpaństwowym systemem socjalizmu” [Wspomnienia rewolucjonisty]. Inaczej, “zniesieniem wyzysku i ucisku człowieka przez człowieka, a więc zniesieniem własności prywatnej [tj. kapitalizmu] i rządu” [Errico Malatesta, “Ku anarchizmowi” w Człowiek!]

Anarchizm, z tego wniosek, jest teorią polityczną, która zmierza do stworzenia społeczeństwa bez politycznych, gospodarczych i społecznych hierarchii. Anarchiści utrzymują, że anarchia, nieobecność władców, jest zdolną do życia formą sytemu społecznego i w ten sposób sprawdza się na rzecz maksymalizacji wolności osobistej i równości społecznej. Widzą cele wolności i równości jako wzajemnie się podtrzymujące. Lub, według sławnej sentencji Bakunina:

“Jesteśmy przekonani, że wolność bez Socjalizmu to przywilej i niesprawiedliwość, i że Socjalizm bez wolności to brutalność i niewolnictwo” [Filozofia polityczna Bakunina].

Dzieje ludzkiego społeczeństwa udowadniają słuszność tego stanowiska. Wolność bez równości jest wolnością tylko dla potężnych, zaś równość bez wolności jest niemożliwa i może być tylko usprawiedliwieniem niewolnictwa.

Chociaż istnieją różne odmiany anarchizmu (od anarchoindywidualizmu do anarchokomunizmu – w celu zapoznania się z dokładniejszymi szczegółami zobacz sekcję A.3), to rdzeń ich wszystkich stanowiły zawsze dwa wspólne stanowiska – przeciwstawianie się rządowi i przeciwstawianie się kapitalizmowi. Wedle słów anarchoindywidualisty Benjamina Tuckera, anarchizm upiera się przy “zniesieniu Państwa i zniesieniu lichwy; by nie było już rządów człowieka nad człowiekiem, ani wyzysku człowieka przez człowieka” [cytowane w Rdzennie amerykański anarchizm – studia nad lewicowym amerykańskim indywidualizmem Eunice Schuster]. Wszyscy anarchiści uważają zyski, odsetki i dzierżawy za lichwę (tj. za wyzysk) i przez to zwalczają je oraz warunki, które je tworzą, w równym stopniu, w jakim występują przeciw rządowi i państwu.

Ogólniej, słowami L. Susan Brown, “jednoczącym ogniwem” w obrębie anarchizmu “jest powszechne potępienie hierarchii i dominacji i chęć walki o wolność ludzkiej jednostki” [Polityka indywidualizmu]. Dla anarchistów, osoba nie może być wolna, jeśli pozostaje podległa państwu lub władzy kapitalisty.

Tak więc Anarchizm jest teorią polityczną, która zaleca stworzenie anarchii, społeczeństwa opartego na zasadzie “żadnych władców”. Ażeby to osiągnąć, “na równi ze wszystkimi socjalistami, anarchiści utrzymują, że prywatna własność ziemi [jeśli samemu się jej nie uprawia – przyp. tłum.], kapitału i maszyn przeżyła już swój czas; że jest skazana na zanik: i że wszystkie środki produkcji muszą stać się, i staną, wspólną własnością społeczeństwa, i będą zarządzane wspólnie przez wytwórców dóbr. I […] utrzymują, że ideałem organizacji politycznej społeczeństwa jest taki stan rzeczy, w którym funkcje rządu są ograniczone do minimum[…] [i], że ostatecznym celem społeczeństwa jest zniesienie funkcji rządu do zera – to jest doprowadzenie do społeczeństwa bez rządu, do an-archii” [Piotr Kropotkin, Op. Cit.]

A więc anarchizm jest zarówno pozytywny, jak i negatywny. Analizuje i krytykuje obecne społeczeństwo, a jednocześnie oferuje wizję potencjalnego nowego społeczeństwa – społeczeństwa, które maksymalizuje oczywiste ludzkie potrzeby, zaprzeczane przez obecne społeczeństwo. Te potrzeby, wyrażając się najprościej, to wolność, równość i solidarność, które zostaną omówione w sekcji A.2.

Anarchizm łączy krytyczną analizę z nadzieją, ponieważ, jak wskazał Bakunin, “pęd do niszczenia jest twórczym pędem”. Nikt nie może zbudować lepszego społeczeństwa bez zrozumienia, co jest złego w obecnym.